کتابشناسی «پژوهش در آینه اخلاق، نادیا مفتونی

سرفصل‌های این کتاب عبارتند از

پیشینه اخلاق پژوهش

ابعاد اخلاقی تحقیق به شکل عام

وجوه اخلاقی خاص تحقیق

اخلاقیات در فرآیند پژوهش

اخلاقیات در نگارش مقاله علمی ـ پژوهشی.

نکته‌ای درباره فرضیه

 «اگر کارتان مسئله محور نباشد، یعنی مسئله نداشته باشید و صرفاً یک موضوع کلی انتخاب کرده باشید، تدوین فرضیه هم بی‌معنی خواهد بود. برای پژوهش واقعی، ناچارید مسئله طراحی کنید. هرچند در بسیاری از مسائل علوم انسانی تنظیم فرضیه ضرورت ندارد و کاملاً منطقی است که با ذهن خالی از فرضیه در جستجوی پاسخ مسئله برآییم. اما اگر طرحنامه یا پرپوزالی در مقابل شما بگذارندکه یک قسمت آن مربوط به فرضیه باشد و شما مجبور باشید آن را پر کنید، در یک کار موضوع محور هیچ چیز برای نوشتن ندارید. اما برای پژوهش مسئله محور و مسئله مدار دستتان باز است. 

مثلاً برای مسئله بررسی مقایسه‌ای جایگاه سیاسی هنرمند در مدینه فاضله می‌توان چنین فرضیه‌ای داد: افلاطون هنرمندان را تحت ممیزی شدید حکومت قرار می‌دهد یا از مدینه فاضله اخراج می‌کند. در حالی که فارابی هنرمندان را به عنوان بازوی حکومت در مدینه فاضله به رسمیت می‌شناسد. البته درباره افلاطون باید اشاره کرد که آنچه گفته شد، تنها تحلیل و آخرین نظر نیست و دیدگاه‌های خوش‌بینانه‌تری هم نسبت به افلاطون وجود دارد.»(صفحه 61)

مرحوم دکتر عبدالحسین زرین کوب گفته است:« اگر با این همه محقق که در روزگار ما هست، هنوز ادب تحقیقی ما، سست و بی‌مایه به نظر می‌آید، جای دریغ است (توصیف). اما علت آنست که داعیه‌داران زمان ما کار تحقیق را زیاده آسان و خوار مایه گرفته‌اند. تا سی سال پیش که هنوز این‌همه محقق در بین ما ظهور نکرده بود، کسانی مانند محمد قزوینی و همگنان او، اگر تحقیقی در مسائل ادبی و تاریخی می‌کردند دقیق و استوار بود.» (یادداشت‌ها و اندیشه‌ها، ص9)

زرین کوب در توصیف از وضیت آن روزگار تحقیق، چند نکته را نشان می‌دهد: شتاب‌کاری، بی‌دردی، از دست رفتن احتیاط علمی، بی‌رسمی، بی دقتی، سرقت و انتحال،‌ سوء استفاده از ماخذ و پرونده دروغین، کژذوقی، خودفروشی، گران‌جانی، فضل فروشی. حاصل این رخنه‌ها سرگشتگی محقق است. (همان، صص 9-17)

امروز در اغاز دهه پایانی سده چهاردهم شمسی قرار داریم، پژوهش به لحاظ کمی توسعه فراوان یافته است. اعضای هیئت علمی بسیار بیشتر از دهه چهارم (زمان مقاله دکتر زرین کوب) هستند و دوره‌های تحصیلات تکمیلی، توسعه فراوان یافته و کسان زیادی را به پژوهش پایان نامه و رساله الزام کرده‌اند. اینکه وضعیت تحقیق در این روزگار چگونه است و حاصل آن چیست، محتاج مطالعه نظام‌مند است: پژوهشی ضروری در وضعیت پژوهش.

اخلاق پژوهش، بر این مبنا که پژوهش خود یک حرفه است،‌ از شاخه‌های اخلاق حرفه‌ای است و نظر به سلطه سازمان بر حرفه‌ها، رهیافت سازمانی از رهیافت فردگرایانه متمایز می‌شود.

پژوهش در آینه اخلاق/ دکتر نادیا مفتونی/ انتشارات خانه کتاب/ چاپ اول/ سال 1391/ 152 صفحه/ 3800 تومان.

گفتگو با نویسنده کتاب را در اینجا بخوانید.

Pasted from <http://appliedethics.blogfa.com/cat-19.aspx>