3-1-1-4. فرهنگ های عربی به فارسی
در تحقیقات اسلامی، علاوه بر لغت‌نامه‌های عربی، در مواردی برای یافتن معادل فارسی لغات، باید به لغت‌نامه‌های عربی به فارسی مراجعه کرد. اولین فرهنگهای عربی به فارسی مربوط به سدۀ پنجم هجری است. از آن زمان تا کنون لغت‌نامه‌های زیادی در این زمینه نوشته شده یا برخی از لغت‌نامه‌های عربی ترجمه شده است. از بهترین و کاربردی‌ترین لغت‌نامه‌های عربی به فارسی می‌توان به این موارد اشاره کرد:
این مجموعه ترجمۀ کتاب المعجم العربی الحدیث نوشتۀ دکتر خلیل الجُر است.[1]
این مجموعه به فرهنگ آذرنوش مشهور است که بر اساس یک فرهنگ مشهور عربی ـ انگلیسی تدوین شده است. این فرهنگ، که مشهورترین فرهنگ عربی ـ انگلیسی در میان غربیان است، اولین بار در سال 1952 توسط هانس‌ور به صورت عربی ـ آلمانی منتشر شد. سپس در سال 1961 میلادی توسط میلتون کوان و با یاری خود مؤلف به انگلیسی برگردانده شد و دکتر آذرتاش آذرنوش در سال 1379 شمسی بر اساس این کتاب فرهنگ معاصر عربی ـ فارسی را منتشر کرد.[2]
[1] . . اصل کتاب در سال 1973 میلادی توسط کتابخانۀ لاروس به چاپ رسیده و آقای سید حمید طبیبیان در طول 7 سال آن را به فارسی ترجمه کرده و در سال 1363 در دو جلد با عنوان فرهنگ لاروس به چاپ رسانده است.
ترتیب این کتاب الفبایی است و بر اساس هیئت کلمات مرتب شده و نه ریشۀ آنها. این فرهنگ لغت دارای امتیازات زیادی است که استفاده از آن را آسان و مفید ساخته است. ترتیب غیر ریشه‌ای کلمات، وجود تصاویر فراوان از گیاهان، حیوانات، ابزارها و مانند آن و نیز در بر داشتن لغات و اصطلاحات جدید علمی، فنی، فلسفی، تجاری، صنعتی و حقوقی از جمله مزایای این مجموعه است. با این وجود، در این مجموعه نسبت به لغات قدیمی و استناد به آیات قرآن در بیان معانی کلمات غفلت نشده است.
[2] . ترتیب کلمات در این مجموعه به سبک قدیمی و بر اساس ریشۀ واژه‌هاست تا مترجم بتواند از میان مشتقات مختلف یک کلمه بهترین معنا را انتخاب کند. این فرهنگ منبعی بسیار مفید برای مترجمان است.
