شرائط سالک
صفحه 53 نسخه چاپی
اشاره: آنچه در پیش رو دارید، مضمون یکی از نوشته‌های عالِم عارف مرحوم آیت‌الله شیخ محمد بهاری همدانی است که از سرآمدان شاگردان عارف سترگ، مرحوم ملاحسینقلی همدانی بوده است.
مرحوم بهاری همدانی، در این نوشتار به برخی از اوصاف و شرایط سالک می‌پردازد.
اوّل
آن که از صحّت مزاج برخوردار باشد و اگر مشکل و علّتی در مزاج او پیدا شد، به درمان آن اقدام کند؛ زیرا اگر «سودا» بر او غلبه کند، چه بسا حرکات ناشی از آن را شور عشق پندارد و بدان مغرور شود.
و اگر «صفرا و حرارت» بر مزاج غالب شود، خشکی مغز و گرفتگیقلب و بدخُلقی بسیار در او ایجاد می‌شود. و اگر «بلغم» زیاد شود، از دقّت و ظرافت فهم او کاسته می‌شود.
دوم
أَن یَکونَ مُتَأدِّباً بآدابِ الشّرعِ و مُتَألِّماً لِلمَعاصى و تارِکاً لَها وَ اَن یَکونَ عَفیفاً صَدوقاً مُعرَضاً عَنِ الفِسقِ و الفُجُورِ وَ الغَدرِ وَالخِیانَةِ وَ المَکرِ وَ الحِیلَةِ ؛
به تمام آداب شرع مقدّس پایبند و موَّدب باشد و گناهان، دل او را به درد آورد و از آن‌ها دوری کند. پاکدامن و راستگو باشد و از فسق وفجور و نیرنگ و خیانت و مکر، روی گردان باشد.
سوم
عالم به فقه و پایبند بدان باشد. هیچ رکنی از ارکان شریعت مقدسه نباید بر زمین بماند و نباید ظواهر شریعت مطهَّر تأویل شود (و بر طبق هواهای نفسانی و تسویلات شیطانی تفسیر شود) تارک‌الصلاة بلکه تارک نوافل را دم از عرفان زدن، غلط اندر غلط است.
چهارم
وَ اَن یَکونَ فارِغُ البالِ مِن اَمرِ المعاشِ اِمّا بِالَّتمَوُّلِ اَو بِالقَناعَةِ وَ التَّوَکُّل ؛
از جهت امر معارش آسوده خاطر باشد یا به واسطة دارایی و تموّل یاقناعت و توکّل. کسی که فکر نان و آب، حواس او را متفرّق ساخته « لایَنبَغى اَن یَدخُلَ مِن بابِالمَعارِف فَضلاً مِن اَن یَجعَلَها آلَةً لِتَحصیلِ مَعاشِهِ» شایسته نیست از باب معارف وارد شود، تا چه رسد به این‌که معارف را وسیله تحصیل و معاش خویش گرداند.
پنجم
«أن یکون معظِّما للعلم و العلماء» یعنی که علم و علما را تعظیم کند و حاملان شریعت نبوی و دانایان به احکام و طریقت مرتضوی پیش او معظَّم و مکرَّم باشند.
ششم
وَ اَن یَکُونَ مُعَظِّماً لِلعِلمِ وَ العُلَماءِ ؛ همواره محزون باشد و شادمانیدر چهره‌اش نمایان و حزن و اندوه در دلش پنهان باشد.
هفتم
وَ اَن یَکونَ کَتوماً لِلاسرارِ اِن حَصَلَت لَهُ؛ اگر سرّی از اسرار برایش هویدا شد، آن را کتمان نماید و راز نگه‌دار باشد نه فاش‌کنندة اسرار.
