متن مقاله «اخلاق فضیلت مدار و نسبت آن با اخلاق اسلامی» سید حسن اسلامی

یکی از نظریه / های مطرح در فلسفه اخلاق، «اخلاق فضیلت» (virtue ethics) است. توجه به چیستی فضایل اخلاقی، معیار ها و موولفه های فضیلت اخلاقی، ملاک اخلاقی بودن یک فضیلت و مباحثی  از این دست از جمله موضوع هایی است که در اخلاق فضیلت مورد بررسی قرار می گیرد. اخلاق فضیلت از یونان باستان و به ویژه در اندیشه کسانی چون ارسطو و افلاطون مطرح بوده و با افت و خیزهایی تا زمان حاضر ادامه یافته است. هر چند نظریه های امروزی اخلاق فضیلت با آنچه در یونان باستان مطرح بوده تفاوت هایی دارد. برخی از متفکران مسلمان هم به اخلاق فضیلت توجه نشان داده و در آثار خود ان را مورد بررسی و تحلیل قرار داده اند.

یکی از مقالاتی که درباره اخلاق فضیلت نگاشته شده مقاله «اخلاق فضیلت مدار و نسبت آن با اخلاق اسلامی» از آقای دکتر سید حسن اسلامی است.

این مقاله را می توانید از اینجا دانلود نمایید.

لازم به ذکر است که این مقاله در «پژوهش نامه اخلاق»، ش 1، پاییز 1387 منتشر شده است. ولی متنی که برای دانلود ارائه شده متنی است که نویسنده در همایش بین المللی اخلاق ارائه کرده اند و احتمال دارد نسبت به مقاله منتشر شده در پژوهش نامه تفاوت هایی داشته باشد.

چکیده: در برابر دو نظام اخلاقی تکلیف‌گرا و نتیجه‌گرا در غرب، دهه‌های اخیر شاهد احیای مجدد نظامی اخلاقی شده که به جای "کنش"، بر "منش" تأکید دارد و به اخلاق فضیلت‌مدار (Virtue ethics) نامور شده است. مسلمانان از گذشته‌ با روایت افلاطونی این نظام آشنا بوده و با تعدیلی اندک آن را بر اخلاق اسلامی منطبق دانسته‌اند. این مقاله می‌کوشد تا نسبت این اخلاق را با اخلاق اسلامی بررسی کند و صحت ادعای یگانگی آن دو را محک بزند. به همین سبب، نگارنده بحث را از معادل یونانی فضیلت، یا "آرته" آغاز کرده و معنای آن را در فرهنگ یونانی تحلیل کرده و بر اساس متون اصلی اخلاق فضیلت‌مدار، فضائل اصلی در این نظام اخلاقی را نشان داده است. آن گاه سیر این نظریه در جهان اسلام دنبال و جایگاه مقبول آن در میان عالمان مسلمان بازتابانده شده است. سرانجام مدعای اصلی این مقاله که ناسازگاری روایت یونانی اخلاق فضیلت‌مدار با ارزش‌‌های اخلاق اسلامی است، بیان شده و نگارنده برای اثبات آن سه دلیل اصلی پیش کشیده است: نخست آن که فضائل اصلی در اخلاق یونانی، سکولار و دنیوی است، دوم آن که فضائل چهارگانه اصلی در این نظریه، جامع فضائل اصلی اسلامی نیستند، و سوم آن که معنای این فضائل در اخلاق یونانی با معنای آن‌ها در نظام اخلاق اسلامی سخت متفاوت است. دشواری اصلی فضائل چهارگانه، آن است که بر نفس‌شناسی خاصی استوار است که با نفس‌شناسی قرآنی متفاوت است.

کلمه های کلیدی:

• اخلاق اسلامی

• اخلاق فلسفی

• اخلاق فضیلت‌مدار

• اخلاق افلاطونی

• اخلاق یونانی