چکیده فارسی:
امید به آدمی، شادابی، حیات و پویایی می بخشد. شادابی تن به شادابی دل وابسته است و شادابی دل در امید ریشه دارد.
در این نوشتار به روش توصیفی - تحلیلی و با بهره گیری از آیات و روایات، ضمن بیان مفهوم شناسی امید و شناسایی انواع آن، با توجه به شاخصه های امید حقیقی و جایگاه آن در اخلاقیات فردی و اجتماعی به تحلیل اخلاقی سیمای پسندیده امید در قرآن کریم پرداخته شده است. یافته های پژوهش بیانگر آن اند که چون در جهان بینی توحیدی، امید در راستای تکامل و کمالات اخلاقی انسان است و این تکامل از منظر قرآن، به سوی خلیفه الهی در جریان است، (بقره/30) توجه به این فضیلت اخلاقی عامل آرامش و استحکام او در برابر ناملایمات می باشد.
چکیده عربی:
الأمل یرفد الإنسان بالبهجة والنشاط والفاعلیة. ثم ان نشاط الجسم یتوقف علی نشاط القلب، و نشاط القلب رهین بالأمل. یرمی هذا البحث الذی أمامکم إلی الاجابة عن السؤال التالی: إلی أی مدی یؤثر الأمل فی المصادر الدینیة أو یتأثر بقواعد الأخلاق والفضائل الأخلاقیة. و بعبارة أخری: أین تقع مکانته بین قواعد الأخلاق والفضائل الأخلاقیة؟ و انطلاقا من ذلک یتناول هذا البحث باسلوب وصفی تحلیلی، و عن طریق الأخذ بالآیات القرآنیة والأحادیث، و فی سیاق بیان مفهوم الأمل و أنواعه، و فی ضوء مؤشرات الأمل الحقیقی و مکانته فی الأخلاق الفردیة، یتناول بالتحلیل الأخلاقی المعالم المحبذة للأمل فی القرآن الکریم. و فی الختام یجری استعراض الموانع الموجودة علی هذا الطریق، مع السعی لحفظ هذا الأمل متوقدا فی جمیع مراحل حیاة الإنسان. و قد أظهرت نتائج هذا البحث ما یلی: بما ان الأمل فی الرؤیة الکونیة التوحیدیة یصب فی مصب التکامل والکمال الأخلاقی للإنسان، و ان هذا التکامل من وجهة نظر القرآن یسیر فی اتجاه الخلافة الإلهیة التی اشیر إلیها فی الآیة الثلاثین من سورة البقرة، والاهتمام بالجوانب الأخلاقیة، فضلا عن ذلک فهو بمثابة أداة قویة من أجل ارساء قواعد الأمل الحقیقی فی النوع البشری، ویشکل أرضیة مناسبة من أجل ترصینه و إثرائه فی جمیع مراحل الحیاة، کما انه یقلل إلی حد بعید من وهنه أمام الشدائد والملمات.
