3-2-4-1. نرم افزارهای فیش برداری
از نرم افزارهایی که میتوانید در جمع‌آوری اطلاعات از آن استفاده نمایید onenote از نرم‌افزارهای Microsoft می‌باشد. نرم‌افزارهای همچون فیش نگار(از نرم‌افزارهای موسسه نور) و حتی word و excel نیز میتوانید در فیش‌نگاری استفاده نمایید؛ اما به نظر می‌رسد onenote از بهترین نرم‌افزارهای موجود و قابل دسترسی باشد. در جمع‌آوری اطلاعات در onenote و یا دیگر نرم‌افزارها نکاتی به ذهن می‌رسد که به آنها توجه نمایید.
حتما شما در مراحل پایان‌نامه نویسی با داده‌هایی مواجه می‌گردید که باید آنها را دسته بندی نمایید. این داده‌ها برای تبدیل شده به اطلاعات یا فیشی که بتوان از آن استفاده کرد، باید مورد مطالعه پژوهشگر واقع شود.
در این مرحله دقت داشته باشید، حتما برای فیشهایی که مرحله تبدیل داده به اطلاعات را طی می‌کنند، نشانه‌هایی را تعریف کنید.[1] نشانه یا tagها ابزاری در onenote است که می‌تواند به شما کمک کند. پیشنهاد می‌شود این نشانه‌ها (homeðtags) را در onenote تعریف و از آنها استفاده نمایید:
þ بررسی شد
ô مطالب خواندنی، قابل اعتنا و یا برگزیده با ستاره مشخص می‌گردد
R مطالبی که قبول دارم
؟ قابل تحقیق، پیگیری و سوال از متخصص
^نظر خودم: با‌هایت لایت
¹ درخواست برای وقت گذاشتن مجدد بر روی آن
نشانه‌گذاری موجب می‌شود در مواجهه مجدد به فیش‌ها اطلاعات اجمالی که از آن بدست آورده‌اید در یک نگاه به شما یادآوری کند.
حتما در مطالعه فیش سخنی از خودتان به عنوان نظر کلی یا چکیده مطلب و یا بررسی آن مطلب به فیش اضافه کنید. این کار موجب می‌شود اولا وقت گذاری شما در مطالعه آن فیش به سرانجام لازم که همانا بررسی محتوایی آن و تبدیل آن به صورت یک عبارت مختصر است، برساند. ثانیا این رویه در شما نهادینه می‌شود که در مواجهه با هر مطلبی حالتی انفعالی نداشته و به مرور باعث تقویت روحیه پژوهش و نقد و نظر در شما می‌گردد.
فیش‌ها معمولا به دو شیوۀ دسته بندی و نمایه زنی ایجاد می‌گردد. دسته‌بندی بدان معناست که هر فیش بعد از مطالعه، موضوعات کلی و جزئی آن شناسایی و در جایگاه‌های اولیه‌ای که برای آن در نظر گرفته شده قرار می‌گیرند. مثلا یک فیش دارای دو موضوعِ توکل و معیشت است و در قسمت توکل زیر مجموعه مباحث اخلاقی/کرامات اخلاقی قرار می‌گیرد و هم در قسمت معیشت در مباحث اخلاقی/ اخلاق مالی یا خانوادگی جای می‌گیرد.
طریقه نمایه زنی بدین گونه است که هر فیش بعد از مطالعه نمایه‌های موضوعی می‌خورد.[2] نمایه یک ارزش افزوده بسیار ارزشمند برای هر فیش محسوب می‌گردد. برای ایجاد نمایه باید این نکته را در نظر بگیرید که باید واژه‌هایی را به کار ببرید که معمولا در جستجو از آن استفاده می‌شود. از تکنیکهای نمایه زنی اینکه باید از موضوع کلی شروع کنید و در ادامه تمامی‌موضوعات جزئی را شامل شود. برخی که وقت بیشتری روی نمایه می‌گذارند هر مجموعه موضوعی را(شامل موضوع کلی، موضوع جزئی اول، موضوع جزئی دوم و ...) را با یک علامتی، از هم جدا می‌کنند؛ به عنوان مثال:
کرامات اخلاقی، اخلاق فردی، توکل، توکل در مسائل مالی//کرامات اخلاقی/مسائل اقتصادی/مسائل روانی/توکل در مسائل مالی
برخی نوع فیش را هم در نمایه قرار می‌دهند که باید حتما در پرانتز قرار گیرد؛ مثلا (حدیث)، (تفسیر قرآن)، (متن تحلیلی از اخلاق)، (پژوهش میدانی) و ...
قابل ذکر است قدرت بر نمایه زنی با اطلاعات جامع آن فرد بر موضوعات مختلف، قدرت انتقال به مطالب مختلف، استقاده از یک موضوع در مباحث گوناگون بیشتر می‌گردد.
در روش نمایه زنی لزومی‌ندارد فیش‌ها دسته بندی گردد و همین که در دسته‌های بزرگ موضوعی قرار گرفتند، با جستجو پیدا می‌شوند.
حتما دقت دارید که روش نمایه‌زنی بیشتر در مواجهه با دنیای اطلاعات و بازیابی اطلاعات در حجم عظیم داده‌ها استفاده می‌شود و شاید در نگارش پایان نامه به علت مشخص بودن موضوعات و دسته بندی اولیه موضوعی، روش دسته‌بندی کارآمدتر باشد.
فرق نمایه و چکیده در این است که نمایه باید به صورت واژه و عبارت باشد و به صورت جمله نمی‌آید؛ همچنین چکیده شامل نتیجه و لب مطلب است که شاید در نمایه نگنجد.
افزایش دایره موضوعات و دسته بندی آنها می‌تواند کتابچه اصطلاح نامه ای را برای شما شکل دهد که در پژوهش‌های بعدی نقشه راهی خواهد بود که هم نمایه‌زنی را راحت‌تر و هم روش دسته‌بندی را تقویت می‌کند.
